Bu günlərdə filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Salatın Əhmədovanın redaktorluğu ilə işıq üzü görmüş maraqlı bir kitabla tanış oldum. Elə buradaca əlavə edim ki, kitabın məsləhətçisi fizika - riyaziyyat      elmləri namizədi, dosent İsmixan Yusubovdu. Məhz onların diqqət və həm də  oxucu marağını nəzərə alan iştirakları nəticəsində  işıq üzü görmüş bu kitab Qazax  rayonunun məşhur Poylu kəndinin  tarixinə, onun  uzaq və yaxın keçmişinə həsr edilibdir. Kitabın müəllifi Qasım Əhmədli özü barəsində bu kitabda kiçik bir arayış da təqdim edib.

Həmin arayışdan məlum olur ki, 1952-ci ildə  Qazax rayonunun Poylu kəndində doğulmuş  Qasım Əhmədli  ixtisasca  riyaziyyat müəllimidir. Amma buna baxmayaraq, Azərbaycan tarixinə, bütövlükdə isə yaxın, uzaq ölkələrin, xüsusilə  türk tarixinin  maraqlı izləyicilərindən  biridir. Ona görə də Poylu kəndinin  tarixi ilə bağlı araya-ərsəyə gətirdiyi bu  kitab təkcə  Qaçaq Məmmədalının  deyil, bütövlükdə Poylu  kəndinin tarixini özündə əhatə edir. Belə ki, bir neçə fəslə  ayrılmış  bu kitabda həm kəndin ümumi tarixi və mənzərəsi, həm Qaçaq Məmmədalı ilə bağlı ayrı-ayrı bölümlər, eləcə də  Poyluya  qonşu olan kəndlərin, xüsusilə  başlanğıcda  Poylunun bir hissəsi olan, yalnız kolxozların yaradılması  ilə  əlaqədar  çay  sahilindəki  yerini  dəyişən  Qaralar  kəndi barəsində  bilgilər və ən vacibi isə 1-ci və 2-ci Qarabağ savaşında bu kəndlərdən Vətən uğrunda  canından keçmiş  igidlər  barəsində bilgilər, sonra isə Poylunun  ziyalıları  barəsində müfəssəl informasiyalar  verilmişdi. Xatırlatmaq  yerinə  düşər  ki, bu  gün Poylu   respublikamızın qəsəbə  statuslu  yaşayış  məskənidi!

Kitabla tanış olarkən  mənim diqqətimi  ən çox çəkən  müəllifin  öz  qəhrəmanları ilə sadə və anlaşıqlı bir dildə danışması, xüsusilə  bölgənin  ümumi aurasını bu kitaba gətirməsi oldu.  Kitabın redaktoru filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent  Salatın Əhmədovanın da vurğuladığı kimi bu kitabda «Dövrün  çətinliklərindən, kolxoz quruculuğundan, repressiyalardan, qaçaqlardan, Qaçaq Qurbandan, Qaçaq Məmmədalıdan  danışır». Deməli, bu kitab böyük bir  zaman kəsiyini  əhatə  etməyi  bacarıbdır. Bu da onu göstərir ki, kitabın müəllifi  zaman-zaman bu kitabı  araya-ərsəyə gətirmək üçün axtarışlar  aparıb, bilgilər toplayıbdır. Kitaba  əlavə  olunan  şəkillər, eləcə də müxtəlif diaqramlar həmçinin bu kəndin keçmişini bizə xatırladan həvəskar  karandaşı ilə   çəkilmiş layihələr özü-özlüyündə müəllifin  məsuliyyətindən, maraq   və  yaradıcılıq axtarışından xəbər verir.

Mən kitabla tanış olarkən bir daha  əmin oldum ki, bir zamanlar bizə quldur, başkəsən, özgənin var-dövlətini  talayanlar kimi  təqdim edilən oğullarımız əslində elin-obanın təəssübkeşi  olmuş mərd igidlərdir. Bu mərdlikləri də  onlara  qaçaq  həyatı yaşamağı  nəsib edib. Həmin çətinlikləri göz altına alan oğullar, yəni  qaçaqlar bu gün yenidən tariximizə, ədəbiyyatımıza qayıdıb gəlirlər. Onları da bizə gətirən, bizə tanıdan məhz doğulduğu  yurdun, aid  olduğu  nəslin, elatın  Qasım Əhmədli kimi axtarış aparan təəssübkeş müəlliflərdir. Məz bu müəlliflərin  xidməti  tariximizin zənginləşməsində öz sözünü deyir. Bir  oxucu  olaraq   bu  kitab mənə qədim Poylu  kəndin ilk  ünvanından bu  günümüzün Poylu  qəsəbəsinə  qədər  keçilmiş yoldan, həmin  dövrün  gerçək tarixindən  və  qəhrəmanlarından, bir  az  geniş  anlamda  yanaşanda  isə, tarixindən  və corafiyasından  bilgilər  verən  mənbə  oldu!

Düşünürəm ki, ölkəmizin digər  bölgələri  kimi, Böyük  Sözün, Böyük  Ədəbiyyatın  yaradıcılarının bir qisminin doğulduğu  Qazax  bölgəsinin Poylu kəndi  barədə bu  sənətli  əsər çox  təqdirəlayiq  ədəbi- tarixi  nümunədir!  İlk öncə isə  bu gün Qazaxda, xüsusi  ilə  Poyluda  böyüyən yeniyetmələrin   ÖZÜNÜ, TARİXİNİ, KİMLİYİNİ   bilmək üçün!