Arzu Əsəd : - Tarix hələ onu saxlaya biləcək heç bir hədd, sədd kəşf edə bilməyib.

YAZARLAR 17:38 / 03.01.2025 Baxış sayı: 751

Müasir Azərbaycan poeziyası özünün yeni məhsuldar dövrünü yaşayır. Bütün üslublar öz potensiallarından istifadənin maksimal həddinə çatdırılıb. Bu kəmiyyət göstəricisi yaxşıdır yoxsa pis baxış bucağından məsələyə baxsaq nəticəsiz mübahisədən başqa bir şeyə nail olmarıq

.Məsələnin ədəbi-tənqidi tərəfi bir yana, bu bir mövcud sosioloji fakt kimi təhlil tələb edir. İnsanlar Sözə sığınır, Sözə açılır, Sözə tökülür. Neçə ifadə olunmalarından, bədii ifadənin hansı səviyyəsində olmasından asılı olmayaraq sözün "şeirləşməsi" bir kult rolunu oynayır. Şeirləşən söz yaşanmamış həyatın kompensasiyasına, psixoloji terapiyaya çevrilir. Kimin hansı münasibətdə olmasından asılı olmayaraq əminliklə demək olar ki, şeir ölkə ictimai rəyinin formalaşmasında əsas rollardan birini oynayır. 44 günlük müharibədən əvvəl sosial şəbəkələr Şuşa, Qarabağ, torpaqların azadlığı məzmununda şeirlərlə silkələnirdi. Şeir fəryad edir, haray çəkir, savaşa çağırırdı. Bəzi uzaqgörən tənqidçilərimiz "Qarabağı Azərbaycan poeziyası xilas edəcək" deyəndə həm də şeirin həmin dövrdə ictimai rəyə göstərdiyi bu dominant təsiri nəzərdə tuturdu...

Bu gün poeziya haqqında vücudu və intellekti bir qəpiyə dəyməyən, ağzını açanda "elm, texnika, kompüter, süni intellekt" fışqıran bəzi yarımçıq intellektuallarımız aqressiv-ironiyalı bir tonda mülahizələr yürüdür, guya poeziyanın, obrazlı təfəkkürün, hələ-hələ humanitar bilgilərin bu xalqı inkişafdan saxladığını, elmi-texniki tərəqqidən uzaqlaşdırdıqlarını yazırlar. Bəzi həqiqətən yaxşı yazan şairlərimiz də guya daha ciddi ad və nüfuz qazanmaq üçün artıq daha çox yazıçı, filosof, sosioloq və sair kimi tanınmağı daha üstün tuturlar.

Şeirə həqarətlə baxan o intellektualların vurma cədvəlindən o tərəfə bir riyazi bilgilərinin olmadığını hamımız bilirik. Digər təbiət elmləri haqqında isə humanitar bilgi vasitəsiilə əldə etdikləri populyar və konspirativ məlumatlardan başqa bilgiləri olmadığı da məlumdur. Guya dünyanın hansısa inkişaf etmiş ölkəsində hamı "aytişnik", kibernetik, genetik və sairədir. Xüsusilə poeziyaya, şeirə qarşı bu aqressiv, ironiyalı, aşağılayıcı münasibət hardan qaynaqlanır? Şeirin hələ də ictimai rəyə göstərə biləcəyi həlledici təsirindən. Qarabağı düşməndən xilas edən təkcə əsgərin şücaəti, yüksək hərbi texnika deyildi, həm də türkün minillik mənəviyyatından, şanlı tarixindən doğan fəlsəfi-poetik ruh idi.

Bu gün Suriyanı azad edən, Turanı quran, dünyanın ən modern hərbi texnikasını yaradan, bizim siyasi müstəqilliyimizin gələcəyinin təminatçısi olan da həmin ruhdur.Poetik ruh bütün dövrlərdə öz irrasionallığı, gözlənilməzliyi, aşqınlığı, daşqınlığı ilə milləti azadlıqdan, həqiqi inkişafdan saxlayan rasional cərçivələri qırıb aşırıb. Bu ruhun daşıyıcıları heç bir dövrdə ipə-sapa yatmayıblar, diri-diri soyulublar, yandırılıb, güllələniblər, sürğünlərdə donublar, həbsxanalarda çürüyüblər. Onlar - xalqın səsinin, qayğılarının, problemlərinin, harayının ifadəçiləri olan həqiqi söz sahibləri bu yarımçıq təfəkkürlü, yarımhəqiqətçi təlxəklərin istehzalı, aşağılayıcı leksikonu ilə ictimai rəy yaradıcılığindan kənarlaşdırmaq istənilir.

Anlamırlar, dərk eləmirlər ki, "Sənətdə yer gücü, göy gücü vardır". Anlamırlar ki, söz deyilməyəndə daha çox güclənir. İfadə olunmayan Zaman Sözə axıb tökülür, aşır-daşır. Tarix hələ onu saxlaya biləcək heç bir hədd, sədd kəşf edə bilməyib.