Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş əraziləri – Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonları bu gün yenidən dirçəlir. Bir zamanlar mərmi səslərinin eşidildiyi bu torpaqlarda genişmiqyaslı bərpa və quruculuq işləri aparılır. Kənd təsərrüfatı isə bu bölgələrin iqtisadi həyatında əsas rolu oynayır.

Uzun illər işğal altında qalan, lakin tarixən pambıqçılıq, taxılçılıq, üzümçülük və heyvandarlıqla tanınan ərazilər sürətlə aqrar istehsalata cəlb olunur. Torpaqların minalardan təmizlənməsi, suvarma sistemlərinin qurulması, fermerlərə subsidiyaların verilməsi və müasir texnologiyaların tətbiqi bu sahəni yeni inkişaf mərhələsinə çıxarır.

Bu dirçəliş sadəcə torpağa deyil, eyni zamanda aqrar idarəetmə modelinə də yeni nəfəs verir. Torpaq bölgüsü, investor təşviqləri, rəqəmsallaşma və dövlət dəstəyi artıq təkcə iqtisadi deyil, strateji təhlükəsizlik məsələsi kimi yanaşılır.

Bu aktual mövzuları Millət vəkili, Milli Məclisin Aqrar siyasət komitəsinin sədri Tahir Rzayevlə müzakirə etdik.

Yenises.az   həmin müsahibəni təqdim edir:

– Tahir müəllim, Qarabağda kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi üçün hansı əsas layihələr həyata keçirilir?

– Hazırda Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda kənd təsərrüfatının inkişafı üçün bir sıra əhəmiyyətli layihələr icra olunur. Son illərdə 100 min hektardan artıq sahədə taxıl, qarğıdalı, noxud kimi məhsullar əkilib. Gələcək planlara əsasən, minalardan təmizlənəcək 600 min hektara yaxın ərazi əkin dövriyyəsinə daxil ediləcək.

– Azad edilmiş ərazilərdə torpaq bölgüsü və islahatlar necə aparılır?

– Artıq bəzi sahələr icarəyə verilib. Köç edən ailələr həyətyanı torpaq sahələri ilə təmin olunublar. Tam məskunlaşmadan sonra torpaq islahatları daha geniş miqyasda həyata keçiriləcək.

– Suvarma sistemləri və infrastruktur sahəsində vəziyyət necədir?

– Yeni su anbarları tikilir, çay sularının toplanması ilə bağlı layihələr reallaşdırılır. Yol, elektrik və digər infrastruktur sahələrində ciddi irəliləyişlər var. Bütün bunlar kənd təsərrüfatının davamlı inkişafı üçün əlverişli zəmin yaradır.

– Qarabağda hansı kənd təsərrüfatı sahələri daha perspektivlidir?

– Qarabağ və Şərqi Zəngəzur tarixən aqrar potensialı ilə seçilən bölgələrdir. Hazırda pambıqçılıq, taxılçılıq, üzümçülük və heyvandarlıq sahələri sürətlə bərpa olunur. Arıçılıq da inkişaf edir və məhsuldarlıq yüksəkdir.

– Sahibkarlar və investorlar üçün hansı stimullaşdırıcı mexanizmlər mövcuddur?

– Dövlət bu bölgələrdə sahibkarlığın inkişafına xüsusi diqqət yetirir. Xarici investorların marağı artır. Onlara subsidiya, güzəştli kreditlər və vergi imtiyazları təqdim olunur.

– Yerli əhalinin aqrar sahədə hazırlığı necə təşkil edilir?

– Aqrar universitetlərdə tələbələr heyvandarlıq və bitkiçilik sahələrində təlim alırlar. Yeni nəsil kənd təsərrüfatı mütəxəssisləri hazırlanır ki, bu da bölgənin uzunmüddətli inkişafı üçün mühüm amildir.

– Subsidiyaların verilməsində hansı yeniliklər var?

– Ötən il fermer və sahibkarlara 362,5 milyon manatdan artıq subsidiya ödənilib ki, bu da sektorun dinamikasına müsbət təsir göstərir.

– İqlim dəyişikliyi və təbii fəlakətlərə qarşı hansı tədbirlər görülür?

– İqlim dəyişiklikləri və ziyanvericilər kənd təsərrüfatına təsir edir. Bu səbəbdən aqrar sığorta sistemi tətbiq edilir və fermerlər risklərə qarşı sığortalanma barədə maarifləndirilir.

– Aqrar sahədə rəqəmsallaşma hansı səviyyədədir?

– Fermerlərin fəaliyyətini asanlaşdırmaq və məhsuldarlığı artırmaq üçün rəqəmsal informasiya sistemləri tətbiq olunur. Bu, idarəetmənin operativliyini və səmərəliliyini yüksəldir.

– Məhsulların ixrac imkanları necə genişləndirilə bilər?

– Yerli məhsullar beynəlxalq bazarlara çıxarılır. Əsas məsələ məhsulun keyfiyyəti və beynəlxalq standartlara uyğunluğudur. Bu, həm ölkəyə valyuta axını yaradır, həm də fermerin gəlirini artırır.

– Fermerlər müasir texnologiyalardan necə faydalanırlar?

– Yeni kənd təsərrüfatı texnikaları ölkəyə gətirilir və fermerlərə güzəştli şərtlərlə təqdim olunur. Bu, həm məhsuldarlığı artırır, həm də əməyə qənaət edir.

 Bu gün təkcə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda kənd təsərrüfatı dirçəlmir, həm də Azərbaycanın qeyri-neft sektorunda strateji sahələrdən birinə çevrilir. Dövlət dəstəyi, fermer təşəbbüsü və texnoloji yeniliklər sayəsində bu torpaqlarda iqtisadi həyat yenidən canlanır. Bu proses yalnız məhsul istehsalı deyil, həm də milli gücün və qayıdışın simvoludur.

– Tahir müəllim, əhatəli cavablarınıza görə təşəkkür edirik.

– Mən təşəkkür edirəm.